Yoksa basligi "Norvec'te Ev Al(ama)mak" olarak degistirsem mi diye dusundum simdi. Cok zor bir is burda ev almak. Bayagidir ugrasiyoruz, deniyoruz ama yok olmuyor. Gerci Norvecliler cok kolay aliyorlar. Bi kere ev arama safhasina gecmeden once bayagi bir safhadan gectik. Bir suru ayrinti var bilmek gereken.

Once bir banka ile anlasmak lazim. Biz Norvec vatandasi olmadigimiz ve henuz perminent resident da olmadigimiz icin bankalar 100% morgatge vermiyor. Su anda faizler dusuk oldugu icin Norveclilerden 10% pesin isterken bizden 25% istiyorlar. Bir cok Norvecli ailesini kefil gostererek 10% da vermeden alabiliyor ev. Ama bizde o da yok tabi. Sadece bir banka 25%den daha az vermeyi kabul etti. Bizde onlarla anlastik. Yani ev almaya kalkarsak o bankadan alicaz mortgage'i.

Bu is tamam dedik ama bu sefer anlamadigimiz bir suru terim cikti karsimiza. Bayagi ders calisir gibi mesai harcadik anlamak icin. Nedir bunlar; Andel, Selveir, Akesje, Fellesgjeld, Verditaks vs vs.

Eger ev Andel ise, kat mulkiyeti gibi dusunebilirsiniz. Selveir ise ferdi tapu gibi dusunebilirsiniz. Eger Akesje ise ortak tapu. Yani bunlar benim benzetmelerim yoksa farkli aciklamalari var tabi ama emlakcilar bile dogru duzgun aciklayamiyor tam farki.

Selveir olmasi iyi tabi ama o zaman da devlete ev fiyatinin %2.5i kadar vergi veriyorsunuz. Ama Andel ve Akesje de bu vergi yok.

Bu arada fellesgjeld denen bir sey var. Evin borcu. Yani eve yapilmis olan masraflar olabilir, dis izolasyon, cati gibi falan. Bu rakami da evin fiyatina eklemek gerekiyor. Ve eger ev Andel ise borcunuz diger komsularla ortak, yani yandaki adam odemezse sorumlu sensin. Eger Selveir ise sadece kendi borcundan sorumlusun. Bu borcun yuksek olmasi risk tabi. Bankadan alabileceginiz mortgage miktarini da etkiliyor. Bazi evlerde ozel sigorta yapilmis. Karsi komsudan sorumlu olmamak icin, bunun da ayrica bir adi var. Bu arada bazi evlerde bu borcu pesin odeyebilirken bazilarinda illa taksitle az az oduyorsun, bu arada yeni bakimlar yapiliyor ve bu borc hic azalmiyor. Bunun da ayrica bir adi var.

Verditaks denen sey de evin market degeri. Yani ev sahibi 3 istiyor olabilir ama evin degeri 3.1 veya 2.9 olabilir. Yani aslinda market degeri degil ev sahibinin istedigi rakam onemli.

Baska bir sey daha; burda Obos dedikleri bir yonetim var, artik ne is bilmiyorum, devlete de bagli galiba, bizim Toki benzeri bir sey sanirim. Bunlar evlerin bakimlarini falan yapiyorlar, satiyorlar vs. Bu kurumun bir de uyeleri var, disardan para odeyerek uye olunabiliyor yada bu yonetimden ev almis olmak gerek uye olmak izin. Neden bunu anlattigimi birazdan anliycaksiniz.

Burda evler acik arttirma ile satiliyor. Siz kafa kafaya orda adamin biri ile fiyat arttirmaya girmissiniz ve ev sizde kalmis olabilir. Ama hala evin sahibi degilsiniz. Cunku bu sefer bu Obos uyeleri devreye giriyor ve belli bir sure icinde sizin verdiginiz fiyatin aynisini verip evi bi guzel elinizden aliyor. Resmen basimiza geldi!  Asagida resimde gordugunuz evi son 1 saat kala adi bir Obos uyesi  aldi  bizden!

Acik arttirmalar korkunc, insani resmen cileden cikarir. Bazilari 5-10 arttiriyor, bazilari 50-100 bir gaz gidiyor. Bu da basimiza geldi. Ne fiyat versek 5 ustunu verdi karsi taraf, en sonunda sikildik, yeter al senin olsun dedik.

Baska bir maceramiz daha oldu, eve fiyat veren olmadi. Biz istenen fiyatin az altini verdik. Ev sahibi kabul etmedi. Bizde tamam dedik, istedigi fiyati verdik, yine kabul etmedi. Adam acik arttirma olacak millet kapisacak evi degerinin cok ustunde satacak hesaplarinda tabi ama sans iste cikmadi taliplisi. Kabul etmeyince biz de kendi kendimize fiyat arrtirmadik, al evini istemiyoruz dedik. Bir hafta sonra bizim verdigimiz fiyata baskasina satti salak.

Ve boyle boyle hala birsey bulamadik. Su anda Oslo'daki ev fiyatlari korkunc yukselmis durumda ve market resmen delirmis halde. Her ev en az 200-300 bin krone artiyor. Norvecliler delirmis gibi fiyat arttiriyorlar. Evin ederi ne diye bakmiyorlar. Resmen kumar oynuyorlar ama bu konuda da hic bir endiseleri yok, sirtlarini dayamislar devlet babaya. Odeyemese nolur ki, devlet bakar! Bosu bosuna bu kadar vergi almiyor, bakacak tabi diyerekten...

Biz de vazgectik daha dogrusu erteledik bu isi istemeyerek de olsa. Istemeyerek cunku kira odeyerek girdigimiz zararin disinda, bu sekilde her gecen sure bizi buraya daha uzun sure bagliyor. Cunku ev alinca 2 sene icinde satamiyorsun cunku devlet sattigin fiyatin %40ini bir guzel elinden aliyormus. Ayrica 6 ay boyunca kiraya da veremiyorsun. Yani Turkiyedeki gibi ev alip, icini yapip satma yada ev al- kiraya ver gibi ev ticareti yapamiyorsun. Aslinda bu acidan takdir ediyorum sistemi ama diger her yonu ile tam bir iskence.

Not: bu yazi bence cok faydali oldu :)) biz butun bunlari ogrenene kadar bayagi bi ugrastiydik...